Coğrafya Ders Notları

Coğrafi Konum: Bir yerin dünya üzerinde bulunduğu yere coğrafi konum denir. Matematik ve özel konum olmak üzere ikiye ayrılır:
1. Matematik Konum: Bir yerin Ekvator’a ve başlangıç meridyenine göre yerinin belirtilmesine matematik konum denir. Bir yerin matematik konumunu belirlemek için paralel (enlem) ve meridyenlerden (boylam) yararlanılır. Sonuçlarına bakarsak:

*Türkiye Kuzey Yarımküre’nin orta kuşağında yer alır. Ilıman iklim kuşağında yer alır.
* Yıl içinde 4 mevsim belirgin olarak yaşanır. Ilıman iklim kuşağında yer alır.
*Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla almayız. Dönenceler dışında yer aldığı için.
*Enlem etkisiyle güneyden kuzeye gidildikçe sıcaklık azalır.
*Kışın cephesel yağışlar olur.
*Dağların güney yamaçları batı etkisiyle, kuzey yamaçlardan daha sıcaktır.
*Kuzeyi ile güneyi arasındaki kuş uçuşu uzaklık 666 km. dir.
*Doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık zaman farkı bulunur. 19° boylam farkı nedeniyle.
*Yıl içinde II. ve III. Saat dilimleri kullanılır.
*36° - 42° Kuzey Paraleli ve 26° - 45° Doğu Meridyeninde yer alır vatanımız.
*Yaz saati uygulamasına geçerken Iğdır’ın (45° Doğu) yerel saati baz alınır. Kış saatine geçilirken ise Kocaeli (30° Doğu) yerel saati baz alınır.

2. Özel Konum: Bir yerin kıtalara, okyanuslara, denizlere, önemli geçitlere, boğazlara, ticaret yollarına, önemli madenlere, su yollarına uzaklığı, yer şekilleri, yükseltisi gibi özellikleri o yerin özel konumunu belirler. Türkiye’nin özel konumuna bakarsak:

*Asya ile Avrupa kıtaları arasında yer alır.
* Üç tarafı denizlerle çevrilidir.
*Ortalama yüksekliği 1132 metredir.
*Batıdan doğuya gidildikçe yükseklik artar.
*Batıdan doğuya gidildikçe sıcaklık azalır.
*Yer şekilleri, İklim çeşitliliği fazladır.
*Doğal bitki örtüsü, tarım ürünleri çeşitliliği fazladır.
*Doğu – batı yönlü uzanan sıra dağlar bulunur.
*Kuzey – güney yönlü ulaşım zordur.

Yer Çekimi:

*Kutuplara gidildikçe artar. Özetle Sinop’ta ki yer çekimi en fazladır. Hatay’da en az.
Çizgisel Hız:
*Dünyanın kendi ekseni etrafında dönerken yaptığı hızdır. Ekvatordan kutuplara gidildikçe çizgisel hız artar. Özetle Sinop’ta ki çizgisel hız en az. Hatay’da en fazla.
*Güneşin doğuş ve batış anındaki hızı etkilidir.
*Güneşin ufuk düzlemindeki büyüklüğü yani görünümü etkilidir. Kutuplarda en fazla ekvatorda en azdır güneşin doğuş – batış süreleri.
*Kutuplara gidildikçe güneş, son derece büyük ve kızıldır. Ekvatorda ise küçüktür.

Türkiye’de Gece – Gündüz Süreleri

Yaz aylarında kutup noktasına yakın yerlerde gündüz süresi daha uzun olur. Yaz aylarında Sinop gündüz süresi en uzun iken gece süresi en kısadır.
Kış aylarında kutup noktasına yakın yerlerde gece süresi daha uzun olur.

Yerel Saat Hesaplamaları:

1. Greenwich’de saat 11:00 iken saatin 12:00 olduğu yerin boylamı nedir?

11:00 12:00 X yeri 1 saat geride ise ; 60:4=15° Doğu Boylamı çıkar.
0° X°

2. Türkiye’de 10 Temmuz günü saat yaz saati uygulandığı ilimizde saat 10:00 iken aynı anda 27° Doğu Boylamında yer alan İzmir’de saat kaçtır?

XX:XX 10:00

45° - 27°= 18° 18° .4=72 dakika fark var. 1 saat 12 dakika fark var.

Doğudaki saat daha geç olacağı için çıkarırsak 08:48
27° 45° (Iğdır)

3. 21 Mart tarihinde 29° Doğu Boylamında İstanbul’da güneş sat 06:16 doğmuştur. Aynı gün 43° Doğu Boylamında yer alan Erzurum’da güneş saat kaçta batar?

0° 29° 43° 43° - 29°= 14° fark var yani 14°.4=56 dakika süre var.

İstanbul’da 06:16 güneş doğarsa Erzurum’da 05:20 doğar.

05:20 üzerine 12 saat eklenirse güneşin batış zamanı bulunabilir.

4. Türkiye’de yaz saati uygulanan merkezde 23 Eylül günü güneş saat 05:00 doğmuştur. Aynı gün kış saati uygulanan ilimizde kaçta doğar?

30° 45° 45° - 30°= 15° fark var o da 60 dakika yapar. Iğdır’da güneş 05:00 doğmuş ise Kocaeli’nde ise 06:00 doğacaktır.

5. 28° Doğu Boylamında yer alan Aydın’da saat 18:50 iken saatin 16:30 olduğu yerin boylamı nedir?

X° 0° 28° (Aydın) Tam olarak 140 dakika fark var iki şehir arasında 140:4=35°

Aydın’dan 35° boylam geri gideriz. 7° Batı Boylamı olur.

16:30 18:50