Çocuklarda Gece Terörü

Uyku Terörü ya da Gece Terörü olarak adlandırılan durum çocuklarda özellikle 3-4 yaşlarında sık olarak görülür. Genellikle uykuya daldıktan bir süre sonra oluşan şiddetli ve 45 dakikaya kadar panik nöbeti halindedir. Çocuk çığlıklar atarak uykusundan uyanır, yatağında oturur veya ayağa kalkar. Korku içindedir, şaşkındır, üstündekileri çıkarmak, yastıkları fırlatıp atmak gibi amaçsız hareketler yapar. Bağırır, ağlar anlamsız sesler çıkarır veya konuşur. Kaçma gibi korkulu davranışlar gözlenir. Çocuk uyandırılamaz. Söylenenleri anlamaz, sorulara yanıt vermez, anneyi babayı tanımaz, sakinleştirilemez. Etrafındaki kişileri tanımıyor, duymuyordur. Uyandırılmaya, sakinleştirilmeye çalışılsa da başarılı olunmaz. Taşikardi (çarpıntı), hızlı soluk alıp verme, terleme görülür. Uyku terörü bittiğinde çocuk çok kolay bir şeklide uykuya geri döner.

Uyku terörü tıbbi olarak tehlikeli değildir. Anne baba nöbet sırasında çocuğun yaralanmasını önlemek dışında çocukla fazla temas etmemeye çalışmalıdır. Çocuğu yatıştırmaya çalışmak atakların daha da kötüleşmesine sebep olur. Sakin bir şekilde gözlemlemek yeterli olur. Yaralanmasının ve bir kazaya uğramasının engellemek için evde önlemler almak gerekir.

Bu ataklar sık olarak ortaya çıkıyorsa, çocuğun gece korku ve rüyalarına neden olabilecek gündüz olayları dikkatle gözden geçirilmelidir. Gün içersinde yaşanılan endişe, korku, kaygı gibi olaylar bunların zemininde yer alabilir. Bunun yanında dikkat çekmeyen başka olaylar da ruhsal olarak çocuğu etkilemiş olabilir.

Uyku terörü anne ve babalar için yıpratıcıdır. Anne baba hiçbir şey yapamıyor olmak nedeniyle endişeli ve korkuludurlar. Anne Babanın nöbetler sırasında çocuğun yanında olması yeterlidir. Çocuk kendiliğinden sakinleşecek ve uyandığında bu nöbeti hiç hatırlamayacaktır.

Çocukta atağın ne zaman başladığı, hangi saatlerde başladığı veya uyuduktan ne kadar sonra başladığı konularında bir uyku günlüğü tutmak ve tipik olarak nöbetin başlayacağı düşünülen saatlerin hemen öncesinde çocuğu düzenli olarak uyandırmak yararlı olabilir.

Uyku terörü sorunu olan çocukların %3’ünde bu durum her gece meydana gelir, %50’sinin ailesinde de görüldüğü için genetik geçişli olduğu düşünülür. Dramatik bir tablo olmasına rağmen psikiyatrik bir bozuklukla ilişkisi saptanamamıştır. Genellikle ilaç vermekten kaçınılması önerilir.

Eğer nöbetler sabaha karşı oluşuyorsa ve havale veya epilepsi krizi geçiren bir kişide olduğu gibi kasılmalar varsa epilepsi kuşkusu ile EEG çektirilmesi gerekir.

Uyurgezerlikle yakından ilişkisi bulunmaktadır. Her iki bozuklukta benzer EEG bulguları saptanır ve çoğu çocuğun ailesinde de iki bozukluktan biri bulunur. Nadiren ileri yaşlara kadar devam eder.

Okul öncesi ya da daha büyük ve genellikle erkek çocuklarda görülen gece terörünün nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genellikle çocuk uyuduktan 1 ya da 1.5 saat sonra ortaya çıkar ve ortalama 10-30 dakika devam eder. Çocuk uykusunda çığlıklar atmaya ya da ağlamaya başlar hatta yatağından çıkıp koşturan çocuklarda vardır. Böyle bir durumda iken her ne kadar çocuğun gözleri açık olsa da uyanık değildir ve çevresindeki insanların varlığını fark etmez, onları duymaz. Gece terörü yaşayan çocuk kabustan farklı olarak kolaylıkla yeniden uykusuna devam edebilir. Ertesi sabah uyandığında ise gece yaşananlarla ilgili hiç birşey hatırlamaz.

Gece terörünü yaşarken çocuğa müdahale edilmemesi, uyandırılmaya çalışılmaması gerekir. Eğer çocuğun can güvenliği tehlikede değilse ya da kendine zarar verdiği bir durum söz konusu değilse sabırla çocuğun içinde bulunduğu halin geçmesi beklenmelidir. Eğer çocuğunuzu fiziksel olarak kavrayarak engellemeye çalışırsanız bu çocuğunuzun daha çok korkmasına yol açar. Onun yerine sakin bir şekilde yavaşça çocuğunuzu ürkütmeden ona yaklaşmanız gerekir.

Gece terörü kabusun bir sonucu olarak ortaya çıkmaz. Gece terörü derin uykuda ortaya çıkarken, kabuslar uykuda rüyanın görüldüğü aşamada ortaya çıkarlar.. Çocuklarda görülmesinin nedeninin uyku paternlerinin olgunlaşmaması ve beynin hafif uykudan derin uykuya geçişi kolaylıkla yapamaması olduğu düşünülmektedir. Uykuda derin uykudan, rüya uykusuna ya da hafif uykuya geçiş vardır. Beyin dalgaları uykunun evrelerine göre değişir.Gece terörü yaşayan çocuklarda bu geçişin birdenbire olduğu bunun sonucu olarak da çocuk yatağın içinde oturarak korku dolu bir ifade ile bağırıp çığlık atmaya başladığı düşünülür.

Uykuda yürüme ile gece terörü birbiri ile yakından ilgilidir. Beyin dalgaları, kalp atışları ve solunum hızı her ikisinde de benzerdir. Gece terörünün çok uzun sürmemesi ve çocuğun kolaylıkla uykusuna devam edebilmesi ve ertesi sabah da hiçbir şey hatırlamaması çocuk açısından durumu kolaylaştırmaktadır. Dolayısı ile de gece terörünün olumsuz etkileri çocuktan çok anne baba üzerinde olmaktadır. Anne babaların çocuklarının uyku düzenlerini muhafaza etmeleri, gün içinde dinlenmesi için zaman yaratılması gerekir. Gündüz uykuları çocuklar için çok yararlıdır. Anne babaların gece terörünün çocuk uyuduktan ne kadar zaman sonra ortaya çıktığını takip ederek , ortaya çıkması beklenen zamandan 15 dakika önce çocuğu uyandırmak, 5 dakika kadar onunla konuşarak, uyanık tutmaya çalışmaları ve buna düzenli olarak 1 hafta devam etmeleri çocuklar üzerinde etkili olan bir yöntemdir. Eğer gece terörü çok sık görülüyorsa ilaç tedavisi gerekebilir bir çocuk nörologuna gidilmesinde yarar vardır.

Gece terörünün geç ergenlik döneminde ya da yetişkinlerde görüldüğü durumlarda mutlaka bir nörologa gidilmesi gerekir.