JİNEKOLOJİ - İNFERTİLİTE TERİMLER SÖZLÜĞÜ

JİNEKOLOJİ - İNFERTİLİTE TERİMLER SÖZLÜĞÜ

Açıklanamayan infertilite : Nedeni bulunamayan (bilinmeyen) kısırlık. (=unexplained infertility)

Agonist : Vücudumuzdaki doğal bir hormonun kopyası olarak üretilen sentetik hormonlar.

Amniosentez : Gebelik sırasında fetusun içinde bulunduğu sıvının bir kısmının alınması sonrasında bebeğe ait hücrelerin üretilerek genetik yönden kromozomal analizi.

Androlog : Erkek infertilitesi uzmanı (bir ürolog ya da jinekolog olabilir).

Aşılama (=IUI) : İnseminasyon, yani spermatozoidlerin bir karakter yardımıyla kadının rahmine yerleştirilmesi.

Asthenozoospermia : Hareketli spermatozoid oranının azalması.

Azospermi : Spermde hiçbir spermatozoidin bulunmaması.

Biyolojik anne/baba : Yumurta / spermatozoidlerin sahibi.

Biyopsi : Bir dokudan patolojik tetkik amaçlı parça alınması.

Donor (=verici) : Nakil için verici (spermatozoid, oosit ve embriyo gibi).

Döllenme : Y umurta ile spermatozoidin bir araya gelerek tek bir hücre oluşması (fertilizasyon).

Ejakülasyon : Sperm ve içeriğinin boşaltılması (ilişki veya masturbasyonla). (Ejekulat=meni)

Embriyo : Döllenmiş yumurta. İki hücreli dönemden başlayıp, gebeliğin ikinci ayına kadar cenin bu adı taşır.

Endometriosis : Normalde yalnızca rahim içinde bulunması gereken endometrium hücrelerinin, vücudun değişik yerlerinde bulunması hastalığı.

Endometrium : Rahimin içini kaplayan ve adet döneminde dökülen zar.

Etik Komite : Mesleki ve ahlaki yönden ortaya çıkabilecek sorunların görüşüldüğü kurul.

Fetus : İkinci aydan itibaren embriyoya verilen isim (=cenin).

Fizyoloji : Vücuttaki dokuların normal çalışma düzenlerinden ve özelliklerinden söz eden bilim dalı.

Follikül : Yumurta içeren ve yumurtalıklarda oluşan kesecikler

FSH (Follicle Stimulating Hormone) : Beynin hipofizinden salgılanan kadında follikülün (yumurtanın) olgunlaşmasını ve erkekte ise spermatogenezi (sperm gelişimini) sağlayan hormon.

Genetik Malzeme : Anne ve baba tarafından, doğacak çocuğa aktarılan özellikler.

GnRH : (Gonadotropine Releasing Hormone) Hipofizi kontrol eden, beynin hipotalamusundan salgılanan hormon

HCG : (Human Chorionic Gonadotropine) Gebeliğin teşhisinde kullanılan, embriyo tarafından salgılanan hormon. Yapısal olarak LH'ye benzediği için ovülasyonun başlatılmasında da hastaya bu hormonu içeren ilaçlar yapılır.

Hemofili hastalığı : Genetik geçişli, bir tür pıhtılaşma bozukluğu hastalığı.

Hiperstimülasyon : Yumurtalıkların uyarılması sırasında alınan hormonlar yüzünden yumurtalıkların aşırı tepkisi. Bu durumda yumurtalıklar fazlaca büyür ve kistler oluşur.

Hipofiz : İç salgı bezlerinin çoğunu kontrol eden, beynin hemen altında bulunan iç salgı bezi.

Histerosalpingografi (HSG) : Rahmin ve tüplerin radyolojik olarak incelenmesiyle, iç yapıları hakkında bilgi edinilmesi. (=İlaçlı rahim filmi)

HMG : (Human Menopausal Gonadotropin) Yumurtalıkları uyarmak için kullanılan, FSH ve LH hormonlarını içeren ilaçlardır.

İmplantasyon : Embriyonun rahmin içindeki endometrium hücrelerine yuvalanıp gebeliği başlatması. (=yuvalanma)

İnterfil : Bir yıl boyunca korunmamaya rağmen gebeliği olmayan (=kısır).

İnfertilite : Kısırlık durumu

İnseminasyon (IUI) : Spermin rahim içine aşılanması ya da döllenmeyi oluşturmak için spermatozoidlerin yumurtaların yanına konulması. (=Aşılama)

IVF : (İn Vitro Fertilization) Tüp bebek işlemi.

Jinekolog : Nisaiyeci, kadın hastalıkları ve doğum uzmanı.

Jinekoloji (Nisaiye) : Tıbbın kadın hastalıkları ve doğum ile ilgili bölümleri içeren dalı.

Kateter : (=kanül) Sperm ve embriyoyu yerleştirmeye yarayan plastikten ince bir boru.

Kordosentez : Genetik tahlil amacıyla rahim içindeki fetusun göbek kordonundan kan alınması.

Korpus Luteum : Ovülasyondan sonra kalan follikülün değişerek meydana getirdiği doku (=sarı cisimcik).

Kromozom : Her hücrenin çekirdeğinde bulunan, soya çekimi sağlayan genetik malzeme. İnsanlarda, 46 kromozom vardır.

Kültür Ortam : Laboratuvarda embriyonun büyümesini sağlayan sıvı.

Laparoskopi : Karın içinin görülmesini sağlayan cerrahi operasyon.

LH : (Luteinizan Hormon) Beyinde hipofiz tarafından salgılanan ve ovülasyonun olmasını sağlayan hormon

Mastürbasyon: Elle ejekulatın (meninin) boşalmasını sağlamak.

Menopoz : Yumurtalıkların işlevinin bitmesi ile adetten kesilme hali.

Mikromanipülasyon : Spermatozoidin yumurtanın içine konulması için kullanılan metodlar. Mikroinjeksiyon bunların en yaygınıdır.

Mikroinjeksiyon : Spermatozoidin yumurtanın içine enjekte edilmesi ile yapılan bir tür tüp bebek işlemi (=ICSI, İğneli gebelik).

Moleküler biyoloji : Hücrelerin içindeki yapıları araştıran bilim dalı.

Oligozoospermia : Semende spermatozoid sayısının azalması.

Oosit : Yumurta, kadın cinsel hücresi.

Oosit pick-up (OPU) : İlaçlarla uyarılarak oluşturulan yumurtaların toplanması işlemi.

Over Kadın yumurtalığı.

Ovulasyon indüksiyonu : Yumurtalıkların ilaçlarla uyarılarak çalıştırılması işlemi.

Ostradiol : Follikül ve korpus luteum tarafından salgılanan kadınlık hormonu.

Pipet : İnce cam boru.

Polikistik over sendromu (PCO) : Yumurtalıklarda küçük ve çok sayıda kist oluşması, adetlerde gecikme, tüylenme ve obesite ile giden bir tür hastalık. Hormon bozukluğu ve kısırlık nedenidir.

Post-koital test : Cinsel ilişkiden sonra rahim ağzı sıvısının ve buraya dökülen spermatozoidlerin incelenmesi.

Progesteron : Korpus luteum tarafından salgılanan ana hormondur (Yumurtanın çatlamasından sonra yumurtalıklarda gelişen yapıya "corpus luteum" denir).

Pronukleus : İçinde 23 kromozom bulunan çekirdekler. Bir tanesi dişi diğeri erkek kromozomları içerir.

Serum : Kanın pıhtılaşmasından sonra ayrılan içindeki hücrelerden yoksun olan sarı renkli sıvı.

Semen : Meni

Serviks : Rahim ağzı bölgesine verilen isim.

Siklüs : Adetin birinci gününden başlayıp, gelecek adet tarihine kadar geçen zaman. İnsanlarda yaklaşık 28 gün sürer. (Bir adet dönemi= Bir siklüs)

Sperm : Erkek tohum hücresi.

Sperm Bankası : Sağlıklı spermlerin sıvı azotun içinde dondurularak saklandığı yer.

Sperm Kanalları : Spermin geçişini sağlayan, testisten başlayıp penisin ucuna kadar giden kanallar.

Spermatid : Testislerde spermatozoidin oluşmadan önceki ön hali (0lgunlaşmamış sperm).

Spermatogenez : Spermatozoidin oluşması.

Spermatozoid : Erkek cinsel hücresi.

Subfertil : Hafif derecede kısırlık bulgularının olması.

Teratozoospermia : Anormal spermatozoid şekillerinin artması.

Testis : Erkek yumurtalığı.

Tüp Bebek : Embriyonun vücut dışında gelişmesini sağlayan üremeye yardımcı teknolojilerden bir tanesi.

Ultrason : Yüksek frekanslı ses dalgaları yardımıyla, iç organları inceleyen cihazlara verilen isimdir.

Ürolog : Uterus Bevliyeci, idrar yolları ve erkek genital hastalıkları uzmanı.

ÜYT (=YÜT) : Üremeye Yardımcı (Yardımcı Üreme) Teknolojileri’nin kısaltılışıdır. İngilizcesi: Assisted Reproductive Technology (= ART) olarak geçer. IVF, ICSI gibi bir çok tedavi yöntemlerinin tamamını kapsar.

Vajen : Hazne. İlişki sırasında kullanılan anatomik bölge.

Varikosel : Testisin toplardamarlarında genişlemelerin olması. Bir kısırlık sebebi olabilir.

Yumurtalıkların Uyarılması : (= Ovulasyon indüksiyonu) Hastaya birden fazla yumurta oluşması için Klomifen ve hMG gibi ilaçların verilmesi.

Zigot : Sperm ve yumurtanın birleşmesi ile oluşan hücre.