Ilk Yardimin Tanimi Ve Ilkeleri

İLK YARDIMIN TANIMI VE İLKELERİ

Herhangi bir hastalık veya kaza sonucu hayatı tehlikeye girmiş bir kişiye sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ve durumun kötüleşmesini önlemek amacıyla ilaç kullanılmadan yapılan müdahalelerin tümüne “ilkyardım” denir.

Özel bir eğitimden geçerek insan vücuduna müdahale etme konusunda yasalarla yetkilendirilmiş kişilerin bir takım tıbbi cihazlar ve ilaçlar kullanarak yaptığı müdahalelere “acil tedavi” denir ve ilkyardım uygulamalarıyla karıştırılmamalıdır. Belirli bir ilkyardım eğitimi görmüş bir kişi sertifikalı olsa dahi bir sağlık personeli gibi davranamaz ve aynı yetkilere sahip değildir.

İlkyardımın Amaçları Ve Öncelikleri
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak.
Durumun kötüleşmesini önlemek.
İyileşmeyi kolaylaştırmak.

İlkyardımı uygulayan kişiler sıklıkla doktor veya bir başka sağlık personeli olamayacağına göre ilkyardım uygulamalarında ilaç kullanımı veya bir tıbbi müdahale söz konusu değildir. Böylece ilkyardımcının amacı kazazedenin tedavisi değildir.
İlkyardım gerektiren bir durumda yapılacak uygulamalar bakımından bazı öncelikler söz konusudur. Bu önceliklerin belirlenmesinde kazazedenin sağlığını tehlikeye sokan durumun ne olduğu önem taşır. Hayatı tehdit eden bir durum olduğunda kuşkusuz birinci öncelik hayati tehlikenin önüne geçilmesidir. Örneğin nefes yolu tıkanıklığı olan ya da kalbi veya solunumu durmuş olan bir kişide ciddi bir hayati tehlike söz konusudur. İlkyardımcı öncelikle tıkanmış olan soluk yolunu açmaya çalışmalı ve solunum/dolaşım bakımından destek sağlamak suretiyle hayati tehlikeyi ortadan kaldırmaya çalışmalıdır. Öyleyse ilkyardımda birinci öncelik “hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak” tır.
Hayati tehlikenin olmadığı veya ortadan kaldırıldığı durumda ilkyardımcı, kazazedenin durumunun kötüleşmesini önlemeye çalışmalıdır. Örneğin bir büyük durdurulmazsa fazla miktarda kan kaybı sonucu kısa zamanda kazazedenin durumu kötüleşecektir. Böyle bir durumda kanamayı durduracak bir müdahale kazazedenin durumunun daha kötü hale gelmesini önleyecektir.
İlkyardımın bu iki önceliğine ek olarak bir üçüncü öncelikten söz edilebilir. O da iyileşmeyi kolaylaştırıcı bazı uygulamalardır. Aslında ilkyardım uygulamalarında asıl amaç iyileştirme değildir. Ancak bazı durumlarda yanlış olarak yapılan bazı uygulamalar hastalığın veya yaranın iyileşmesi bakımından olumsuz etki yapar. Örneğin yanık üzerine diş macunu,salça,yağ gibi maddelerin sürülmesi yanığın iyileşmesi bakımından olumsuz etki yapar. Oysa bu tür bir madde sürülmeksizin yanan yerin bol su ile yıkanması iyileşmeyi kolaylaştırır. Bir diğer örnek yara temizliğidir. Kural olarak her türlü yaralanma “kirli” olarak kabul edilmelidir. Dış ortamdan yara üzerine çeşitli yabancı maddeler bu arada mikroplar da gelmiş olabilir. Bunlar yara iyileşmesini geciktirir. Oysa böyle bir durumda yaranın bol su ile yıkanması yaranın iyileşmesini kolaylaştırıcı rol oynar.
İlkyardımın İlkeleri
Önce “zarar vermemek” temel ilkedir.
İlkyardım uygulayıcıları özel bir eğitim almış ve sertifikalandırılmış olmalıdır.
İlkyardımcı herkese eşit mesafede ve tarafsız olmalıdır.
İlkyardım uygulanacak kişiden veya yakınlarından izin alınmalıdır.
Tüm ilkyardım uygulamaları ilaç kullanılmadan yapılmalıdır.
İlkyardım uygulamaları amaçları doğrultusunda öncelikler belirlenerek yapılmalıdır.


Bazı Yanlışlar
"İlk yardımı öğrenmek için çok eğitime ihtiyaç var"
Bir yaşamı kurtarmak için 10 dakikalık bir eğitim bile yararlı olabilir.

"İlk yardım için pek çok pahalı alet ve malzemeye ihtiyaç var"
İlk yardım için hiç bir alet ve malzemeye ihtiyacınız yok. Temiz bir mendille bile kanamayı durdurarak kişiyi yaşamda tutabilirsiniz.

"Yanığa tereyağı veya krem sürülür."
Yanığı sadece soğuk suya tutun.Tereyağını yemeklerinizde kullanın !

"Bir kazadan sonra, uzvumu oynatamıyorum, kırık olmalı."
"Oynatabiliyorum, üzerinde durabiliyorum kırık değil."
Doğrusunu ancak röntgenle öğrenebilirsiniz !

"Kanayan bir yarayı tedavi etmenin en iyi yolu musluğun altına tutmaktır."
Bırakın tedaviyi bu şekilde kanamayı arttırarak daha da zarar verirsiniz!

"Burun kanamasını durdurmanın en iyi yolu kafayı arkaya yatırmaktır."
Böyle yaparsanız kan geriye gider ve soluk borusunu tıkayarak hastanın boğulmasına neden olabilir !

"Ciddi bir kanamayı durdurmanın en iyi yolu turnikedir."
İlk yardımda turnike kesinlikle önerilmez. Organa giden kan akımını 10 -15 dakika durdurursanız o organ ölür.
Özel bir eğitimden geçerek insan vücuduna müdahale etme konusunda yasalarla yetkilendirilmiş kişilerin bir takım tıbbi cihazlar ve ilaçlar kullanarak yaptığı müdahalelere “acil tedavi” denir ve ilkyardım uygulamalarıyla karıştırılmamalıdır. Belirli bir ilkyardım eğitimi görmüş bir kişi sertifikalı olsa dahi bir sağlık personeli gibi davranamaz ve aynı yetkilere sahip değildir.