Solunum sistemi ve suni solunum

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] SİSTEMİ

Üst solunum yolu (ağız, burun, boğaz ) ve alt solunum yolundan ( larenks, trakea, bronşlar, akciğerler ) oluşmaktadır. Diyafragma, göğüs kafesi kasları ve yardımcı solunum kasları, solunumun düzenli olmasını sağlarlar

SOLUNUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Normalde solunum kendiliğinden, sessiz, ağrısız, kolaylıkla gerçekleşir. Solunum sayısı değişmekle beraber genellikle erişkinde 15-20 kez/dk, çocukta 20-30 kez/dk, bebekte 30-40 kez/dk arasındadır, normal solunum yüzeysel veya derin değildir.
Solunu[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yöntemiyle saptanır.

Bak, göğüs kafesi kalkıyor iniyor mu ?
Dinle, soluk sesi duyuluyor mu ?
Hisset, soluk yanağa geliyor mu ?

Bu soruların yanıtları olumsuzsa ya da ağza burna ayna veya cam tutulduğunda buharlaşma olmuyorsa solunum yok demektir. Solunum durduğunda dokular oksijenlenemeyeceği için dudaklar ve tırnaklar siyanotiktir (morarmıştır).

SOLUNUM İLE İLGİLİ SORUNLAR VE OLASI NEDENLERİ:

Solunum hızlı ve yüzeysel ise, nedeni : egzersiz, koşma, ateşli hastalıklar, şok, zehirlenme vb. olabilir.
Solunum derin, zorlanarak, kesik kesik ise,nedeni : solunum yolu kısmen tıkalı ya da akciğer sorunu olabilir.
Kişi konuşamıyor, öksüremiyor ve refleks olarak iki eliyle [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] , nedeni:soluk yolu yabancı cisimle tıkanmıştır. Bir süre sonrada bilinç kaybı gelişir.

SUNİ SOLUNUM
Bir kazazedenin yanına varıldığında ilk önce ABC kontrol edilerek sürekliliği sağlanmalıdır.
A ( Airway ) : Soluk yolunun açıklığının saptanması ve sürekliliğinin sağlanmasıdır.
B ( Breathing ): Solunumun varlığının saptanması ve sürekliliğinin sağlanmasıdır.
C(Circulation): Dolaşımın (nabzın varlığının) saptanması ve sürekliliğinin sağlanmasıdır.

A ( Airway ), soluk yolunun açıklığının saptanması ve sürdürülmesi

Bilinçsiz ya da yerde yatan bir kişiye rastlandığında, öncelikle kişi omuzlarından hafifce sarsılarak “iyi misiniz ? “ sorusu sorulmalıdır. Yanıt alınamıyorsa, hemen baş-çene yöntemiyle baş geriye yatırılır.

Başa pozisyon verme nedeni : Bilinci kapanan kişilerde kaslar gevşer; kökü alt çeneye bağlı bir kas olan dil, geriye kayarak soluk yolunu tıkayabilir. Baş geriye yatırıldığında çene yukarı kalkar, bu esnada ona bağlı olan dil de yükselir ve soluk yolu açılır.

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Baş, bir el ile alından desteklenirken diğer elin parmakları ile de çeneden desteklenerek, nazikçe, iyice geriye doğru yatırılır. Böylece soluk yolunun açılması sağlanır . Bu pozisyon, kazazedenin boyun omurlarında zedelenme olasılığı olsun ya da olmasın uygulanabilir.
B ( Breathing ), solunumun varlığının saptanması ve sürdürülmesi:

Soluk yolunun açıklığı sağlandıktan sonra, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]ile 10 saniye(yi geçmeyecek şekilde) solunum değerlendirilir. Kişinin solunumu yoksa, hemen suni solunuma başlanılmalıdır. Önce, her biri bir saniye sürecek şekilde, iki kurtarıcı soluk verilir. Her soluk verildiğinde göğüs kafesinin yükselişi; soluğun ardından ise, soluk veren başını kaldırır, solunumun geri çıkışını/göğüs kafesinin inişini izler. Verilecek soluk miktarı, göğüs kafesini yükseltecek kadar olmalıdır. Çok fazla ve güçlü soluk vermenin yararlı olmadığı tespit edilmiştir. O nedenle, bir saniye sürecek şekilde aldığınız nefesi (balon üfler gibi) verin.

C (Circulation),dolaşımın (nabzın varlığının) saptanması ve sürdürülmesi:

Nabza bakılmadan hemen göğse bası ve suni solunum şeklinde TYD uygulanır (2005 kurallarından önce nabza bakılırken sağlık personeli dışındaki kişilerin bakması artık önerilmiyor).

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Soluk yolu açık, solunumu ve dolaşımı olan kişide, kusma veya kanama ( ya da olasılığı) varsa baş yana çevrilir. Boyun omurlarında zedelenme varsa, kişi yan çevrilir. Böylece dilin geriye kayması, kusmuk ya da kanamanın soluk yolunu tıkaması önlenmiş ve soluk yolunun sürekliliği sağlanmış olur.
Suni solunum, solunumu olmayan kişinin yapay olarak solutulmasıdır. Kişinin başına pozisyon verildikten sonra ( baş-çene), alından elin baş ve işaret parmaklarıyla burun kanatları sıkıştırılır, diğer elin üç parmağı çeneyi desteklerken; nefes alınır, hastanın ağzı iyice kavranır ve nefes üflenir(balon şişirir gibi). Elinizin altında varsa soluturken koruyucu kullanmanızda yarar var, son yıllarda anahtarlık şeklinde satılmaktadır..

Suni solunum üç yoldan gerçekleştirilebilir:
1-Ağızdan ağza,
2-Ağızdan burna,
3-Ağızdan ağza ve burna.

Ağızdan ağza suni solunum,genellikle en çok tercih edilen yoldur. Kişinin ağzı iyice kavranmalıdır ve burun delikleri iyice kapatılmalıdır ki etkili olsun.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.],kişinin ağzı sıkıca kapatılmalıdır. Önerildiği durumlar:
- Hastanın ağzını açmak mümkün değilse,
- Yüzdeki ciddi yaralanma nedeniyle ağızdan soluk verilemiyorsa,
- Hastanın dişleri yoksa ve bu nedenle soluk verirken ağız kavranarak kapatılamıyorsa ve verilen hava dışarı kaçıyorsa,
- Sizin tercihinizse.
Ağızdan ağza ve burna suni solunum, ağız - burun mesafesinin kısa olması nedeniyle bebeklerde

EMİN BİR YER ARAYIN:
Amaç kendimizin ve hasta veya yaralının biran önce tehlikeli bölgeden uzaklaştırılmasıdır. İlk yardıma başlayabileceğimiz güvenli bir yere taşınır. Taşıma yapılırken sakin davranılmalı, mümkünse sağlam tarafından tutularak taşınmalıdır.
SORULARINIZA YANIT VERİYOR MU?
Sorulan sorulara yanıt veriyorsa hastayı yan yatırın. Hava yolu, solunum, nabızı gözlemleyin, kanama varmı kontrol edin.

Yanıt vermiyorsa:
A. HAVA YOLUNU AÇIN (AIRWAY):
- Ağızdaki tıkanıklığı temizleyin,açın.
- Hastayı sırt üstü yatırın.
- Hava yolunu açmak için alını geriye,çeneyi öne çekin.
- Çeneyi destekleyin.
- Profesyonel yardım çağırın.

Açık Kapalı Tıkalı
B. SOLUNUM (BREATHING):
- Hasta soluyorsa uygun pozisyonda yatırın.
- Hasta solumuyorsa ağızdan ağıza iki yavaş ve tam soluk verin. Verdiğiniz soluk rahatça gidiyorsa hastanın solunumunun dönüp dönmediğini kontrol edin.
- Solunum geriye dönmediyse suni solunuma devam edin.

C. DOLAŞIM (CIRCULATION):
- Nabzı kontrol edin. Nabzı atıyorsa solunum desteğine devam edin; kendiliğinden solunum başlarsa uygun pozisyonda yatırın.
- Nabız atmıyorsa yetkili bir kurstan kalp masajı eğitimi almış iseniz kalp masajı yapın. Tek kişi iseniz 15 kalp masajı/2 soluk; İki kişi iseniz, 5 kalp masajı/1 soluk olmak üzere profosyonel yardım gelinceye kadar masaja devam edin.
- Her 1 dakikada bir kalp atımının dönüp dönmediğini kontrol edin.